Toksyczny związek okiem psychologa. Czy da się uratować trudną relację?

–  Czasem czuję się niewspierana, niezrozumiana, a nawet atakowana przez mojego partnera – powiedziała nieśmiało Monika, która była tym faktem lekko zawstydzona.

– Rozumiem, że w takiej relacji czujesz się źle – odpowiedziałam, chcąc kontynuować rozmowę.

– Tak. Częściej niż zwykle mam zły humor, który widzi mój partner, a na domiar tego, za siedem miesięcy pobieramy się – kontynuowała.

W głowie rysował mi się obraz relacji toksycznej, którą potrzebuję dokładnie zbadać, aby wesprzeć Monikę w odbudowaniu ważnej dla niej relacji.

Toksyczny związek – co to takiego?

Toksyczny związek to relacja, która sprawia, że czujesz się poniżana, atakowana, niewspierana, a także niezrozumiana. Toksyczną relacją może stać się każdy związek, w którym czujesz się coraz gorzej. Toksyczne związki istnieją w każdym obszarze – od spotkań na placu zabaw po sale konferencyjną, po sypialnie.

Osoby chorujące na depresję lub chorobę afektywną dwubiegunową są szczególnie podatne na wchodzenie w toksyczne związki, ponieważ są wrażliwe emocjonalnie. Jednak toksyczni ludzie mogą dotknąć każdego.

…

– Tylko Ty, Moniko możesz stwierdzić, czy w Twoim związku przeważa więcej dobrych, czy nieprzyjemnych momentów. Może to być przemoc fizyczna lub psychiczna. Ale istnieją też subtelne oznaki toksycznej relacji. – tłumaczę wstępnie, czym jest toksyczny związek i kontynuuję – Jakie sytuacje powodują, że czujesz się źle w związku?

– Niestety lista jest długa – wzdycha Monika i kontynuuje powoli – Mam wrażenie, że o wiele więcej daję, jestem tym wyczerpana. Nie ma sprawiedliwości według mnie. Kiedy chciałabym wraz z partnerem zrobić, coś co ja lubię to taki pomysł jest lekceważony, zawsze on znajduje coś bardziej swojego…

– Monika zamyśla się, a po chwili mówi dalej – Kiedyś nasze rozmowy były radosne, szczere i pełne zrozumienia, teraz potrafimy pokłócić się o to, co mam zrobić na obiad, co on chce zjeść albo, jak posadzić gości na weselu. Czuję się zmęczona ciągłym argumentowaniem, przekonywaniem, a i tak na końcu mówię „niech Ci będzie”.

Monika jest przygnębiona, na fotelu siedzi przygarbiona i patrzy w podłogę. To dobrze, myślę, to bardzo dobrze, że jest tak świadoma problemu i tak zdeterminowana, aby ratować relację, na której widzę, że jej zależy.

…

Oznaki toksycznego związku

Jeśli ktoś konsekwentnie zagraża Twojemu dobremu samopoczuciu przez to, co mówi, robi lub czego nie robi, prawdopodobnie jest to toksyczny związek. Związki, które wiążą się z przemocą fizyczną lub słowną, są bezsprzecznie klasyfikowane jako toksyczne. 

Istnieją jednak inne, bardziej subtelne oznaki toksycznego związku, na przykład:

• Dajesz więcej niż otrzymujesz, co sprawia, że ​​czujesz się mniej ważna i wyczerpana.
• Czujesz się konsekwentnie lekceważona lub że Twoje potrzeby nie są zaspokajane.
• Z biegiem czasu odczuwasz negatywny wpływ na swoją samoocenę.
• Czujesz się niewspierana, niezrozumiana, poniżana lub atakowana.
• Czujesz się przygnębiona, zła lub zmęczona po rozmowie lub przebywaniu z drugą osobą.
• Wydobywacie z siebie to, co najgorsze. Na przykład twój rywalizujący partner wydobywa pasję rywalizacji opartą na złośliwości, która nie jest dla ciebie przyjemna.
• Czujesz, że musisz chodzić „na paluszkach” przy tej osobie, aby nie stać się celem.
• Poświęcasz dużo czasu i siły emocjonalnej, próbując tą osobę zadowolić lub pocieszyć.
• Zawsze jesteś winna. Takie osoby odwracają sytuację, więc rzeczy, które to dana osoba zrobiła źle, nagle staje się Twoją winą.

…

– Moniko, co w Twoim związku Ci się podoba? – pytam, aby zrównoważyć rozmowę i poznać dobrą stronę tej relacji.

– Jest kilka rzeczy – lekko uśmiechając się kontynuuje – mój partner zawsze zachęca mnie do bycia w czymś lepszą. Wspiera mnie w rozwijaniu siebie, zwykle czuję się przy nim bezpiecznie. Kiedy przychodzę z pracy zmęczona to często mówi mi, że mi współczuje i proponuje wspólny spacer albo herbatę.

Widzę, że poczuła się lepiej. Dostrzega pozytywne strony swojego związku. Widzę, że jej partner potrafi też być współczujący, wspierający i daje Monice poczucie bezpieczeństwa. Dla mnie to znak, że relacja jest możliwa do odbudowania.

…

Toksyczne zachowania – klasyfikacja

Dobrze jest skonfrontować toksyczne i zdrowe zachowania, aby mieć pewność, kto zachowuje się toksycznie. Oto kilka oznak zarówno toksycznych, jak i zdrowych zachowań.

Toksyczne zachowanie partnera

• Buduje niepewność
• Jest Zazdrosny
• Egocentryczny
• Samolubny
• Krytyczny
• Poniżający
• Nieufny
• Obraźliwy
• Lekceważący

Zdrowe zachowanie

• Budujący bezpieczeństwo
• Kochający
• Pozytywny
• Dający
• Bezinteresowny
• Zachęcający
• Podnoszący na duchu
• Godne zaufania
• Współczujący
• Pełen szacunku

Jakie związki mogą być toksyczne?

Ważne jest, aby pamiętać, że toksyczne związki nie ograniczają się do związków miłosnych/partnerskich. Występują w rodzinach, w miejscu pracy i wśród grup przyjaciół – i mogą być bardzo stresujące, zwłaszcza jeśli toksyczność nie jest kontrolowana lub w ogóle nie została zauważona.

Nie wszystkie toksyczne związki są spowodowane przez obie strony. Niektórzy ludzie są po prostu toksyczni. Wysysają energię swoim negatywnym zachowaniem, takimi jak ciągłe narzekanie, krytyczne uwagi i ogólny krytycyzm i dramatyzm w wypowiedziach (czyli: zawsze jest źle, lub może stać się coś złego). Toksyczni przyjaciele lub znajomi wszczynają kłótnie, narzucają swoje zdanie, podkreślają swoją wyjątkowość, nieomylność i wytykają wady innych.

Czy toksyczne zachowania są celowe?

Czasami ludzie postępują w ten sposób wobec wszystkich i nie są świadomi swojego wpływu na innych. Mogą też nie znać zdrowszych sposobów komunikowania się. Wielce prawdopodobne jest, że toksyczne osoby nie wiedzą kiedy frustrują ludzi lub sprawiają, że inni czują się krytykowani lub ignorowani.

Oczywiście, często robią to celowo. Są niegrzeczni i krzywdzący. Wtedy, bez względu na to, co robisz lub czujesz, nigdy nie jesteś wystarczająco dobry. Jeśli zauważasz, że w jakieś Twojej relacji jest podobnie, to ponownie oceń swoją relację z tą osobą, ponieważ takie relacje mogą wpływać na Twoją samoocenę i ogólne zdrowie psychiczne, a także na zdrowie fizyczne.

W rzeczywistości badanie przeprowadzone na Uniwersytecie Michigan w 2016 r. wykazało, że stres i niska jakość relacji bezpośrednio wpływają na układ sercowo-naczyniowy. W dłuższej perspektywie, wszystkie te czynniki są niebezpieczne dla zdrowia. Inne badanie sugeruje, że toksyczne relacje mogą prowadzić do niezdrowych prób radzenia sobie z tą sytuacją i rozwijać w nas emocjonalne picie lub jedzenie.

…

– Wyobraź sobie taką sytuację – proszę Monikę o zwizualizowanie sobie typowej życiowej sytuacji – w pracy coś poszło Ci szczególnie dobrze. Jesteś tego dnia z siebie dumna. Czujesz, że mogło być lepiej, ale to co osiągnęłaś dzisiaj sprawia, że masz bardzo dobry dzień. Wracasz do domu i z radością oznajmiasz swojemu partnerowi, jak dobry miałaś dzień. – daję chwile mojej klientce, aby sobie to zwizualizowała, po czym zadaję pytanie – jak reaguje Twój partner?

Następuję chwila dłuższej bardzo potrzebnej ciszy. W końcu Monika odpowiada.

– niby się cieszy, mówi, że fajnie, ale od razu konfrontuje to ze swoim złym dniem i tym, jaki ma ciężki zawód i że ma już dość tej pracy. Mówi, że jest zmęczony i nie ma na nic siły… – tu Monika na chwilę się stopuje, po czym kończy ze smutkiem – i pewnie poprosi o to, abym przyniosła mu obiad. Tyle… z mojej radości.

– to co opisujesz jest narcystycznym zachowaniem – odpowiadam.

…

Narcystyczne osoby tworzą toksyczne związki

Niektórzy ludzie, zwłaszcza narcystyczne osoby, żywią się uwagą i podziwianiem ich samych. Narcyści odczuwają potrzebę jednoczenia ludzi i sprawienia, by czcili ich wyższość i ich ważność. Mogą celowo poniżać Cię lub Twoje sukcesy w subtelny sposób i podkreślać swój lepszy lub gorszy dzień. Narcystyczne osoby nie potrafią przyznać się do winy, ponieważ naprawdę wierzą, że nigdy nie popełniają błędów.

Kiedy mamy do czynienia z toksycznymi, narcystycznymi ludźmi, nie zawsze jest oczywiste, czy są świadomi tego, co robią. Ale jeśli ich zachowanie stale sprawia, że ​​czujesz się źle z samą sobą, musisz zdystansować się od tej osoby lub przynajmniej zaakceptować, że musisz mieć się na baczności, jeśli ta osoba ma być w twoim życiu. 

Ta zmiana w Twoim zachowaniu ich nie zmieni (osoby narcystyczne potrzebują terapii), ale może pomóc zminimalizować stres związany z radzeniem sobie z nimi. Ważne jest, abyś chroniła się przed emocjonalnym nadużyciem, jakie otrzymujesz podczas interakcji z nimi:

• Przypomnij sobie, że konfrontacja z nimi może tylko wywołać więcej gniewu bez rozwiązania.
• Zachowaj dystans między sobą, a osobami narcystycznymi.
• Zaakceptuj fakt, że potrzebujesz mieć się na baczności, jeśli dana osoba ma pozostać w Twoim życiu.

Toksyczny współpracownik

Jeśli narcystyczną osobą jest współpracownik, a problemem jest bliskość i zbyt częsty kontakt, zastanów się nad dobrą wymówką, aby przenieść biurko. Na przykład: „Jestem tuż pod klimatyzacją, która mi przeszkadza” lub „Mógłbym lepiej pracować, gdybym nie siedziała tuż przy drukarce”.

Takich spraw nie załatwia się za pierwszym razem. Być może będziesz musiała powtórzyć to wiele razy, zanim nastąpią zmiany, ale gra jest warta zachodu.

Toksyczne osoby w rodzinie

Z członkami rodziny i przyjaciółmi prawdopodobnie będzie to trudniejsze, ponieważ może nie być łatwego sposobu na usunięcie toksycznej osoby ze swojego życia. Jeśli masz poważnie toksyczną przyjaciółkę, być może będziesz musiała po prostu skrócić czas spędzany z nią. Swoją drogą zwykle jest to poczucie wielkiej ulgi, bo taka przyjaźń niewiele miała wspólnego z przyjacielską relacją. 

Kiedy osoba toksyczna jest członkiem rodziny lub bliskim przyjacielem, możliwe jest również zachęcenie tej osoby do podjęcia terapii, która jest często potrzebna do rozwiązania problemu leżącego u podstaw toksyczności.

…

– Czego już próbowałaś, aby zmienić zachowanie swojego partnera w tych niekorzystnych dla Ciebie sytuacjach? – pytam Monikę o jej próby, sposoby i zaangażowanie w szukanie rozwiązań.

– Zwykle kończyło się dyskusją na temat tego, że mnie nie zauważa, że nie widzi moich potrzeb i podkreślałam mu, że jest mi źle i przykro. – szybko odpowiada Monika.

– Czy to działa? – pytam o skuteczność takich rozmów w jej konkretnym przypadku.

– Z reguły tak, ale na krótką chwilę. Myślę, że on też powinien przyjść do Ciebie lub innego psychologa. Powinniśmy razem wspólnie popracować nad komunikacją i wspieraniem się w związku. – podsumowuje Monika.

…

Jak radzić sobie z toksycznymi relacjami?

Oczywistym jest, że nie każdego toksycznego związku można uniknąć, szczególnie wśród współpracowników lub członka rodziny. Ale można nimi zarządzać z zachowaniem zdrowych granic, dbałości o siebie i świadomości.

Jeśli znajdziesz się w toksycznym związku, w którym wydobywacie z siebie nawzajem to, co najgorsze (lub po prostu nie udaje Ci się wydobyć z siebie tego, co najlepsze), możesz popracować nad relacją i zmienić dynamikę — szczególnie, jeśli związek niesie ze sobą inne korzyści.

Asertywna komunikacja i zdrowsze granice są często kluczem do wydobywania z siebie nawzajem tego, co najlepsze — zwłaszcza jeśli oboje jesteście gotowi na zmiany.

Oto kilka dodatkowych kroków do radzenia sobie z toksyczną relacją:

• Często rozmawiaj z drugą osobą o tym, czego jesteś świadkiem. Pamiętaj, bądź konkretna, stanowcza w stosunku do swoich potrzeb i uczuć, jednocześnie biorąc odpowiedzialność za swoją rolę w sytuacji.
• Przedyskutuj, co uważasz za problem i wspólnie zdecyduj, czy chcesz zmienić coś w tym związku, aby zapewnić, że oboje spełnicie swoje potrzeby. Pamiętaj, że każdy z was jest tak samo ważny i wartościowy.
• Ponownie oceń swój związek i zadaj sobie pytanie: Czy ta osoba naprawdę szkodzi mojej samoocenie i ogólnemu zdrowiu psychicznemu?
• Ogranicz czas spędzany z ludźmi, którzy wnoszą do Twojego życia frustrację lub nieszczęście. Jeśli ta osoba jest osobą, z którą musisz się kontaktować, np. członkiem rodziny lub współpracownikiem, ogranicz kontakt do absolutnego minimum.
• Jeśli zdecydujesz się porozmawiać o swoich obawach, opisując swoje uczucia i emocje, użyj stwierdzenia: „Ja czuję […], kiedy Ty […]”.
• Uświadom sobie, że niektórzy toksyczni ludzie po prostu nie chcą się zmieniać — zwłaszcza ci, którym brakuje samoświadomości lub umiejętności społecznych.

…

– Moniko, co po naszym spotkaniu już wiesz i co zrobisz na początek? – pytam na zakończenie naszej 60 minutowej pierwszej rozmowy.

– Przede wszystkim, wiem i czuję, że możliwa jest poprawa tej relacji. Każdy z nas potrzebuje włożyć w to energię. Zacznę od skupienia się na sobie i swoim zdrowiu emocjonalnym, a wtedy z dobrą energią porozmawiam z partnerem i zaproponuję wspólną pracę nad relacjami. – podsumowuje Monika, wstając z uśmiechem i nadzieją na lepszą przyszłość.

…

Kiedy masz do czynienia z jakimkolwiek toksycznym związkiem, ważne jest, aby skupić się na swoim zdrowiu i dobrym samopoczuciu. W związku z tym, jeśli masz do czynienia z kimś, kto wysysa z Ciebie energię i szczęście, zastanów się nad ograniczeniem czasu spędzanego z nim. A jeśli doświadczasz przemocy emocjonalnej lub fizycznej, natychmiast poproś o pomoc. Każdą relację można i należy spróbować odbudowywać. Jeśli energia i chęć do zmiany i wypracowania jest po obu stronach, takie relacje mają szansę na zdrową przyszłość.

Zasługujesz na to, by być szczęśliwą i tak samą ważną w relacji, jak druga osoba. Ty, jak również inne osoby w Twoim otoczeniu powinniście w swoim towarzystwie wzrastać w poczuciu wartości i satysfakcji z życia.