Protokół przedślubny – co to jest, jakie pytania zawiera i czy trzeba go wypełniać?

Tak naprawdę do załatwienia przed ślubem jest kilka rzeczy, o których zwykle dowiadujemy się podczas pierwszej wizyty w kancelarii parafialnej. To wtedy ksiądz informuje nas, jakie dokumenty będą niezbędne i przez jakie etapy przygotowań musimy przejść jako narzeczeni.

Zdecydowanie najważniejszymi kwestiami „do załatwienia” są zapowiedzi, nauki przedmałżeńskie i protokół przedślubny.

I o ile dwa pierwsze są znane i raczej nie powodują zaskoczenia, to ten ostatni może być niespodzianką. Szczególnie że jego forma jest inna niż te poprzednie i wymaga od młodych zaangażowania i podzielenia się swoim intymnymi informacjami.

Wybierasz się na jesienny ślub? Sprawdź nasze bestsellerowe modele kolorowych sukienek!

To, jak protokół przedślubny i proces jego wypełniania powinien przebiegać określają przepisy Dekretu ogólnego o przeprowadzaniu rozmów kanoniczno-duszpasterskich z narzeczonymi przed zawarciem małżeństwa kanonicznego.

Co istotne, w czerwcu 2020 roku w dokumencie tym pojawiły się nowości, które są odpowiedzią na aktualne prawo, co np. umożliwia orzeczenia nieważności w jego świetle na podstawie pewnych kanonów. 

Jedną z najważniejszych dla narzeczonych zmian jest przeprowadzenie rozmowy przedślubnej oddzielnie, tj. osobno z każdym z nupturientów. Pozwala to na większą swobodę, otwartość i szczerość w udzielaniu odpowiedzi zawartych w protokole.

Nowy Dekret wzbudził wiele kontrowersji i niepokoju wśród par młodych, jednak jak się okazuje ich celem nie było utrudnienie, a ułatwienie procedur zawarcia małżeństwa. O innych istotnych zmianach dowiecie się z rozmowy Izabeli Janachowskiej z ojcem Lechem Dorobczyńskim.

Zapowiedzi – jaka jest ich prawdziwa rola?

Wszystko zaczyna się od zapowiedzi w kościele. Jak one wyglądają? W kościelnej witrynie wywiesza się informację o tym, że panna (jej imię i nazwisko) z danej parafii oraz podobnie kawaler (z odpowiednimi informacjami) zamierzają zawrzeć związek małżeński.

Jeszcze do niedawna na tablicy pojawiało się więcej danych, takich jak data urodzenia czy imiona rodziców. Dzisiaj obok imion dopisane są jedynie nazwy miejscowości, z których pochodzą młodzi.

Oprócz oficjalnej witryny zapowiedzi często są też wyczytywane przez księdza po niedzielnej mszy świętej. Zwykle 2-3 razy przez 2-3 niedziele, aby informacja dotarła do jak największej liczby osób, które znają młodą parę. Po co? Wbrew pozorom wcale nie chodzi o informację o samym weselu i zaspokojenie ciekawości mieszkańców danej miejscowości.

Zapowiedzi mają na celu wykluczenie ewentualnych przeciwwskazań do zaślubin.

Zawsze obok informacji o tym, że para zamierza się pobrać jest dodatkowa notka na temat tego, że każdy, kto zna okoliczności, przez które małżeństwo nie może być zawarte, powinien zgłosić je księdzu. Także zapowiedzi to taki czas na ewentualne zgłoszenie sprzeciwu (oczywiście powody muszą być rzeczywiście znaczące, jak np. skrywana choroba psychiczna, pozostawanie w innym związku małżeńskim czy inne istotne przeszkody).

Więcej o zapowiedziach i ich roli w przygotowaniach do zawarcia związku małżeńskiego posłuchacie w poniższym video:

Nauki przedmałżeńskie – a po co to komu?

Prawdopodobnie jeden z najmniej ulubionych przez młodych etapów przygotowań do ślubu kościelnego to nauki przedmałżeńskie. To spotkania z księdzem lub od niedawna z osobą świecką, z którą rozmawia się o tym, co ma się wydarzyć w ich życiu.

Nauki przedmałżeńskie mają formę wykładu lub dyskusji, gdzie omawia się istotne zagadnienia związane z zawarciem związku małżeńskiego, ról kobiety i mężczyzny, przygotowania ich do wspólnego życia, ale nie tylko. Podczas katechez rozmawia się także o tym, jak wyglądać będzie liturgia sakramentu małżeństwa, o obowiązkach i prawach w związku oraz przyczynach rozpadu małżeństwa.

Zdarza się, że podczas kursu można spotkać się z innymi specjalistami: psychologami, mediatorami czy szkoleniowcami z zakresu asertywności, rozwiązywania konfliktów, radzenia sobie ze stresem. To czas refleksji nad przyszłością małżeństwa i Waszych oczekiwań względem niego.

Nauki przedmałżeńskie kończą się zaświadczeniem, które trzeba dostarczyć do parafii, w której będziecie zawierać związek małżeński. Co ważne, jest ono bezterminowe. Zwykle katecheza jest bezpłatna, ale może okazać się, że traficie na płatne wykłady (do ok. 400 zł). Natomiast nie ma obowiązku brania udziału w naukach w swojej parafii.

Kiedy odbyć nauki przedmałżeńskie?

Najlepiej jak najszybciej, nawet na rok przed ślubem. Nie warto odkładać ich na koniec, bo po pierwsze zazwyczaj parafie organizują je co 2-4 miesiące, więc może się okazać, że trzeba będzie na nie zaczekać.

Po drugie najczęściej katechezy trwają ok. 2 miesięcy, dlatego warto zarezerwować sobie na nie odpowiednio dużo czasu. A po trzecie: z pewnością im bliżej ślubu, tym coraz więcej innych obowiązków i przygotowań do zorganizowania, także tego, co można załatwić wcześniej, lepiej nie zostawiać na ostatnią chwilę.

Protokół przedślubny – czym jest i jak wygląda?

Kiedy zapowiedzi i nauki zostały dopełnione, pozostaje jeszcze ostatni, ale nie mniej ważny z perspektywy kompletowania dokumentów proceder, czyli protokół przedślubny. Wiele osób on stresuje, dla innych jest nawet kontrowersyjny, bo zadane w nim pytania dotyczą nie tylko kwestii religijnych czy wyznaniowych, ale też wchodzą w strefę intymną i zdrowotną.

Aby taki protokół wypełnić trzeba udać się do kancelarii parafialnej i w obecności księdza odpowiedzieć na zawarte w nim pytania. Od 2020 roku taka rozmowa odbywa się pojedynczo, a podczas gdy jedna osoba odpowiada, druga przebywa w innym pomieszczenia tak, aby nie słyszeć odpowiedzi swojego partnera lub partnerki.

Na koniec ksiądz porównuje odpowiedzi i sprawdza, czy się one pokrywają, co ma świadczyć o dobrej znajomości siebie nawzajem.

W przypadku skrajnie różnych odpowiedzi ksiądz przeprowadza rozmowę w celu wyjaśnienia ewentualnych niezgodności i problemów, które mogą pojawić się w małżeństwie.

Brzmi to dosyć poważnie i może powodować, że zaczniecie obawiać się tego spotkania. Zupełnie nie ma czego, ojciec Lech Dorobczyński w czasie rozmowy z Izabelą Janachowską odpowiada na pytanie, czy i kiedy młodzi mogą spotkać się z odmową udzielenia sakramentu małżeństwa:

Wracając do samego protokołu przedślubnego – zwykle przyjmuje on bardziej formę rozmowy, niż surowego odpytywania. I choć z pozoru pytania zawarte w dokumencie mogą wydawać się nam zbyt osobiste, to nie są one tak zupełnie bez sensu.

W wielu przypadkach sprawiają, że zaręczeni mogą ponownie zastanowić się nad podjęta decyzją, przeanalizować sprawy, o których wcześniej nie myśleli albo po prostu nie rozmawiali, ponieważ wydawały się im oczywiste lub przeciwnie – nieistotne.

Jeśli zawieracie małżeństwo zgodnie z wyznawaną wiarą, niektóre kwestie powinny mieć szczególne znaczenie, a nie być tylko formalnością. Natomiast w przypadku małżeństw mieszanych wyznaniowo, protokół przedślubny jest przeprowadzany szczególnie wnikliwie, z uwagi na ewentualne konflikty wyznaniowe, które mogą pojawić się już na etapie związku.

Ile trwa spisanie protokołu przedślubnego?

Z praktycznych informacji warto wiedzieć, że na spisanie protokołu przedślubnego warto zarezerwować sobie minimum godzinę. Średnio jedna osoba będzie potrzebowała ok. 40 minut. Sam dokument sporządza się niedługo przed ślubem, dlatego warto uwzględnić go w harmonogramie przygotowań.

Do przygotowania protokołu w Waszej parafii niezbędny będzie dowód osobisty, zaświadczenie z poradni oraz nauki przedmałżeńskie, a jeśli będziecie w innej parafii to konieczne będzie także dostarczenie dowodu przyjęcia chrztu, komunii świętej i bierzmowania.

A jak to wygląda ze strony kościoła i duszpasterza? Dlaczego protokół przedślubny jest tak ważny i nie powinno traktować się go jako przykry obowiązek? Zobaczcie odpowiedź ojca Lecha Dorobczyńskiego.

Protokół przedślubny – jakich pytań się spodziewać?

Podczas spotkania para otrzymuje zestaw pytań podzielony na 5 części, na które składają się:

• dane osobowe,

• przeszkody małżeńskie,

• wady oświadczenia woli zawarcia małżeństwa,

• małżeństwa mieszane z braćmi odłączonymi, z niechrześcijanami, z niewierzącymi i  niepraktykującymi,

• rozmowa duszpasterska z narzeczonymi.

Po odbytych rozmowach z przyszłymi małżonkami, ksiądz w obecności obojga potwierdza czy ich odpowiedzi się pokrywają i prosi o złożenie podpisów w protokole.

Pytania w protokole przedślubnym

I. Dane personalne

1. Nazwisko (panieńskie i poprzednio używane)
2. Imiona
3. Imię i zawód ojca
4. Imię, nazwisko panieńskie matki
5. Dowód osobisty (seria, numer, miejsce i data wydania)
6. Data i miejsce urodzenia
7. Data i adres parafii chrztu
8. Rok i parafia I komunii świętej
9. Rok i parafia bierzmowania
10. Miejsce i adres stałego zamieszkania
11. Miejsce, czas i adres tymczasowego zamieszkania
12. Miejsce, adres parafii i okres poprzedniego zamieszkania
13. Miejsce i adres zamieszkania rodziców
14. Stan cywilny (wolny, wdowiec, cywilnie związany, rozwiedziony)
15. Wykształcenie
16. Zawód
17. Wyznanie (obrządek)
18. Czy uznaje zasady moralności chrześcijańskiej?
19. Czy rozumie potrzebę modlitwy, przystępowania do sakramentów świętych i uczestniczenia we mszy świętej?
20. Czy zamierza przed ślubem w sposób świadomy przystąpić do sakramentu pokuty i przyjąć Komunię Świętą?
21. Czy ukończył katechizację (podstawową, ponadpodstawową, przedmałżeńską)?
22. Od jak dawna narzeczeni się znają?
23. Czy i od kiedy są zaręczeni?
24. Czy rodziny narzeczonych się znają?
25. Czy rodzice i opiekunowie wiedzą o zamiarze małżeństwa?
26. Czy wyrażają zgodę? Jeżeli nie, to dlaczego?

II. Protokół przedślubny – przeszkody małżeńskie

Przeszkoda niezdolności fizycznej (kan. 1084)

1. Czy narzeczony/a nie ma wątpliwości co do stanu swojego zdrowia?
2. Czy uważa, że będzie mógł/mogła mieć własne dzieci?
3. Czy nie ma wątpliwości co do zdolności do współżycia małżeńskiego?

Przeszkoda węzła małżeńskiego (kan. 1085)

1. Czy nie zawierał/a małżeństwa z inną osobą?
2. Jeżeli tak, to w jaki sposób małżeństwo to przestało istnieć?
3. Czy nie zawierał/a związku cywilnego z inną osobą?
4. Jeżeli tak, to w jaki sposób związek ten przestał istnieć?
5. Kiedy i dlaczego nastąpił rozwód?
6. Czy z poprzedniego małżeństwa lub związku cywilnego wynikają zobowiązania względem współmałżonka, dzieci lub innych osób?

Przeszkoda występku (kan. 1090)

1. Czy narzeczeni znali się przed śmiercią współmałżonka?
2. Co było powodem śmierci?
3. Czy któryś z narzeczonych nie jest współwinnym tej śmierci?

Przeszkoda pokrewieństwa (kan. 1091)

1. Czy narzeczeni są spokrewnieni i w jakim stopniu?

Przeszkoda powinowactwa (kan. 1092)

1. Czy narzeczeni nie są powinowatymi w linii prostej?

Przeszkoda przyzwoitości publicznej (kan. 1093)

1. Czy narzeczeni nie pozostawali z krewnymi drugiej strony w związku małżeńskim nieważnym lub w konkubinacie?

Przeszkoda pokrewieństwa prawnego (kan. 1094)

1. Czy między narzeczonymi nie zachodzi stosunek rodzicielstwa lub rodzeństwa na skutek adopcji prawnej?

Przeszkoda święceń (kan. 1087)

1. Czy narzeczony nie przyjął święceń diakonatu lub kapłaństwa?

Przeszkoda wieczystego i publicznego ślubu czystości (kan. 1088)

1. Czy narzeczeni nie składali wieczystego i publicznego ślubu czystości w instytucie zakonnym?* *Dotyczy tylko katolików obrządku wschodniego

Przeszkoda pokrewieństwa duchowego (kan. 811 KKKW)

1. Czy narzeczeni nie pozostają względem siebie w jakiejś relacji w związku z sakramentem chrztu?

III. Protokół przedślubny – wady oświadczenia woli zawarcia małżeństwa  

Jedność (wyłączność), nierozerwalność, sakramentalność małżeństwa, dobro potomstwa (kan. 1055, 1-2; 1056)

1. Czy chce zawrzeć małżeństwo zgodnie z nauką Kościoła jako jedno i nierozerwalne do śmierci?
2. Czy wewnętrznie zgadza się z nauką Kościoła co do nierozerwalności i wierności? Jeżeli nie – dlaczego?
3. Czy dopuszcza rozejście się czy separację w wypadku trudności w małżeństwie?
4. Czy chce przyjąć potomstwo w małżeństwie i po katolicku je wychować?
5. Czy przyjmuje zasady etyki katolickiej w planowaniu rodziny?

Niezdolność do przyjęcia obowiązków małżeńskich (kan. 1095)

1. Czy w rodzinie nie było wypadków choroby psychicznej?
2. Czy narzeczeni są przekonani o własnym zdrowiu psychicznym? (kan. 1095, n. 1) Czy mają zdolność do rozeznania oceniającego co do istotnych praw i obowiązków małżeńskich? (kan. 1095, n. 2)
3. Czy nie cierpią na przewlekłe lub dziedziczne choroby, o których wzajemnie nie wiedzą? (kan. 1095, n. 3)
4. Czy nie nadużywają alkoholu lub innych środków odurzających? Czy nie są od nich uzależnieni? Czy druga strona o tym wie?

Protokół przedślubny – Warunek (kan. 1102)

1. Czy są stawiane jakieś wymagania, od których uzależnia się zawarcie lub trwanie małżeństwa?
2. Czy wymagania te nie mają formy warunku? Czy warunek ten dotyczy przeszłości, teraźniejszości czy przyszłości?
3. Jakie jest stanowisko drugiej strony w tej sprawie?

Przymus (kan. 1103)

1. Czy narzeczeni sami dobrowolnie podjęli decyzję zawarcia małżeństwa?
2. Komu zależy na zawarciu tego związku?
3. Czy nie ma nacisku ze strony rodziny lub otoczenia, np. względy materialne, społeczne, obawa zniesławienia?
4. Czy nie ma innych okoliczności przymusu, np. bojaźń z szacunku dla rodziców?

Umyślne wprowadzenie w błąd (kan. 1098)

1. Czy narzeczeni nie tają przed sobą okoliczności mogących zakłócić wspólnotę życia małżeńskiego, np. niepłodności, nałogów, zobowiązań finansowych?

IV Małżeństwa mieszane z braćmi odłączonymi, z niechrześcijanami, z niewierzącymi i niepraktykującymi – kan. 1086; 1124-1129.   

Pytania dla strony katolickiej:

1. Czy zdaje sobie sprawę, że zgodne pożycie w małżeństwie jest zagrożone z powodu różnic w sprawach najbardziej wewnętrznych, czego z racji zaangażowania uczuciowego się nie dostrzega?
2. Jak postąpi w wypadkach konfliktowych, gdy żadna ze stron nie będzie chciała ustąpić, np. w sprawach moralnych i religijnego wychowania dzieci?
3. Czy zgodzi się na postępowanie wbrew prawu Bożemu, czyli na życie grzeszne dla zachowania wspólnoty w małżeństwie?

Pytania protokołu przedślubnego dla strony niekatolickiej:

1. Czy zdaje sobie sprawę z konsekwencji różnicy poglądów, różnej oceny moralnej w wielu sprawach?
2. Czy zdaje sobie sprawę z naturalnego obowiązku tolerancji względem przekonań i zobowiązań strony katolickiej?
3. Czy zna obowiązki sumienia współmałżonka?
4. Czy uznaje jedność i nierozerwalność małżeństwa oraz jego cele: wspólne dobro małżonków oraz zrodzenie i wychowanie potomstwa?

W przypadku małżeństw mieszanych obrządkowo:

1. Jeśli narzeczony jest obrządku wschodniego: Czy narzeczona chce przejść na obrządek narzeczonego?
2. Jeśli narzeczona jest obrządku wschodniego: Czy któraś ze stron chce przejść na obrządek drugiej strony?

V Protokół przedślubny – duszpasterska rozmowa z narzeczonymi   

1. Rozmowę ustalono na dzień ……………..
2. Rozmowę przeprowadził ksiądz (diakon) ………….

VI Dokumenty   

1. Metryka chrztu świętego
2. Świadectwo ukończenia katechezy przedmałżeńskiej
3. Prośba o wygłoszenie zapowiedzi
4. Odpis aktu małżeństwa z USC. Numer dokumentu …………….
5. Zaświadczenie konkordatowe. Numer dokumentu z USC ……………

Warto podejść do protokołu nie jak do przykrego obowiązku, ale do okazji, aby zastanowić się nad bardzo ważnymi kwestiami, które rzutują na małżeństwo. Odpowiadać spokojnie, dać sobie czas na zastanowienie i rzeczywiście przemyśleć swoje odpowiedzi. W razie wątpliwości zawsze warto porozmawiać o nich po powrocie do domu, we dwoje.