Temat, który wywołuje kontrowersje, budzi niepokój i podejrzliwość – umowa małżeńska kojarzy się bardziej z narzuconym i bezuczuciowym kontraktem niż wspólną decyzją dotyczącą finansów w związku. Czym jest intercyza, kiedy warto się na nią zdecydować i jakie ma wady? Rozkładamy kwestię majątku małżeńskiego na czynniki pierwsze.
Spis treści
Dowiedz się, czym dokładnie jest intercyza, i podejmij świadomą decyzję!
Na początek pytanie do naszej społeczności. Zapytaliśmy obserwatorów Wedding Dream Izabela Janachowska, czy podpisaliby intercyzę. Oto jak odpowiadali.
Czy rozmowy o pieniądzach mogą wpłynąć negatywnie na związek?
Ślub to jeden z najważniejszych i najpiękniejszych momentów w życiu. Stojąc przed ołtarzem lub w urzędzie stanu cywilnego, z ukochaną osobą przy boku, ślubujemy najważniejsze wartości: miłość, wierność i uczciwość małżeńską.
Zanim do tego dojdzie, myślimy o wszystkich kwestiach: sukni ślubnej, garniturze, obrączkach czy samochodzie, który zawiezie nas na ceremonię. Zapadają też decyzje związane z podróżą poślubną, zmianą nazwiska i miejscem zamieszkania.
Jednak rzadko kiedy myślimy i rozmawiamy o finansach. Głównie dlatego, że boimy się błędnego odczytania naszych intencji. Pieniądze to ogólnie trudny temat i dyskutowanie o nich w większości budzi dyskomfort. Niemniej tak samo, jak planujemy budżet ślubu i wesela, powinniśmy ustalić, czy w naszym przypadku warto podpisać intercyzę, a może zupełnie nie opłaca się tego robić?
Intercyza, czyli podział na ,,moje” i ,,twoje”
W Polsce intercyza nadal budzi mieszane uczucia i kontrowersje. Przyjmuje się, że stoi za nią brak zaufania, stanowczy podział na „moje” i twoje” zamiast „nasze” lub podejrzane interesy jednego z małżonków. Z drugiej strony z roku na rok podpisanych umów małżeńskich jest coraz więcej.
Po ślubie wszystko, co zarabiacie, z automatu staje się Waszym wspólnym majątkiem, ale istnieją sytuacje i przesłanki, które przemawiają za rozdzielnością majątkową. Wtedy najlepszym rozwiązaniem będzie spisanie umowy intercyzy.
O wszystkich formalnościach, jakie należy załatwić po ślubie, opowiada Izabela Janachowska w poniższym filmie. A jeśli potrzebujesz wsparcia w organizacji, w plenerze Wedding Dream czeka na Ciebie harmonogram, z którym nie pominiesz żadnego kroku w przygotowaniach.
Co to jest intercyza małżeńska?
Wraz z zawarciem związku małżeńskiego ustawowo małżonków obowiązuje wspólnota majątkowa. Powstaje ona w momencie zawarcia małżeństwa i oznacza, że od tej pory cały majątek, który nabyliście w czasie trwania związku małżeńskiego, jest wspólny.
Warto tutaj zaznaczyć, że nie dotyczy to majątku nabytego przed ślubem, jak np. majątek odziedziczony, darowizna czy nagrody pieniężne. W razie ewentualnego rozwodu majątek ten jest częścią osobistych dóbr i nie trzeba podpisywać intercyzy, aby go zachować. Natomiast już dochody należą do majątku wspólnego. W związku z tym podpisanie intercyzy ma za zadanie ustalić sprawy majątkowe małżonków.
Intercyza, a inaczej umowa małżeńska, podpisywana jest zwykle w celu wprowadzenia rozdzielności majątkowej. Należy jednak zaznaczyć, że intercyza może także rozszerzyć lub ograniczyć ustawową wspólnotę małżeńską. Dokument może być zawarty przed ślubem, ale nie musi. Umowa możliwa jest do podpisania w dowolnym momencie trwania związku małżeńskiego i wymaga zgody obu stron. Aby intercyza była ważna, musi być zawarta w formie aktu notarialnego.
Formy intercyzy
Dokładne informacje i formy intercyzy określa Kodeks rodzinny i opiekuńczy i na jego podstawie wyróżniamy 4 rodzaje intercyz:
- ustanowienie rozdzielności majątkowej – najczęściej wybierane rozwiązanie, które sprawia, że każdy z małżonków sam rozporządza swoim majątkiem osobistym. W przypadku rozwodu małżonek, którego majątek jest mniejszy, może domagać się wyrównania od współmałżonka,
- rozszerzenie wspólności majątkowej – następuje, kiedy majątek osobisty jednego z małżonków od dnia podpisania intercyzy lub od dnia ślubu staje się wspólny,
- ograniczenie wspólności majątkowej – chodzi o wyłączenie niektórych składników majątku ze wspólnoty majątkowej,
- ustanowienie rozdzielności majątkowej z wyrównaniem dorobków – w trakcie trwania małżeństwa istnieją tylko majątki osobiste i nie ma majątku wspólnego, ale w chwili ustania związku następuje wyrównanie dorobków.
Warto wiedzieć, że nie ma możliwości łączenia ze sobą różnych zapisów z poszczególnych form intercyz. Przygotowanie umowy majątkowej małżeńskiej najlepiej zlecić specjalistom z zakresu prawa rodzinnego.
Treść intercyzy
Nie ma konkretnych zasad, co do kształtowania małżeńskiej umowy majątkowej, z wyjątkiem ograniczeń w zakresie rozszerzenia wspólności majątkowej, które zostały wskazane w art. 49 kro. Nie mniej jednak wszelkie postanowienia nie mogą naruszać prawa rodzinnego, równouprawnienia i współżycia społecznego.
Nie zezwala się na to, aby w intercyzie ustalono w sposób odmienny niż przy wspólności ustawowej zasady zarządzania majątkiem wspólnym oraz zasady odpowiedzialności za zobowiązania zaciągnięte przez jednego z małżonków (z małym ustępstwem w przypadku rozszerzenia wspólnoty majątkowej).
Co ważne, intercyza może dotyczyć tylko i wyłącznie spraw majątkowych małżonków. Nie jest to dokument regulujący majątek pomiędzy innymi osobami.
W treści umowy określacie swoje udziały w majątku wspólnym, ale z automatu każdemu z Was przysługuje 50% udziałów. W razie zmiany wybieracie 1/3, 2/3 albo 2/5 lub 3/5 udziałów. Jeśli dojdzie do rozwodu, w takich właśnie proporcjach zostanie podzielony majątek wspólny.
Od kiedy obowiązuje intercyza?
Małżeńska umowa majątkowa obowiązuje w zależności od tego, kiedy została podpisana. W przypadku zawarcia umowy w trakcie trwania małżeństwa obowiązuje ona od daty wskazanej na dokumencie. Jeśli stało się to przed ślubem, to datą wiążącą jest dzień zawarcia związku małżeńskiego.
Wstąpienie w związek małżeński jest elementem koniecznym dla skuteczności intercyzy. Gdyby zdarzyło się tak, że po podpisaniu intercyzy z jakichś przyczyn nie dojdzie do ślubu, umowa taka traci ważność. Warto w tym miejscu zaznaczyć, że jeśli chcecie ustalić swoje stosunki majątkowe przed zawarciem małżeństwa, to możecie to zrobić w formie umowy partnerskiej.
Zmiana i rozwiązanie intercyzy – czy są możliwe?
Umowa intercyzy nie jest zawierana dożywotnio, więc nie musi obowiązywać przez cały okres małżeństwa. Można ją zarówno zmienić, jak i rozwiązać.
Jeśli zdecydujecie się rozwiązać intercyzę, ponownie wrócicie do ustroju ustawowego, czyli wspólności majątkowej. W tym celu niezbędne będzie podpisanie odrębnej umowy rozwiązującej, która zawierać będzie zgodne oświadczenia obu stron.
Należy jednak wiedzieć, że skutki rozwiązania umowy nie działają wstecz, tylko od momentu jej zawarcia. Podobnie jak w przypadku umowy intercyzy tak samo umowa o zmianę lub rozwiązanie musi być sporządzona w formie aktu notarialnego. Nie można zmieniać ustaleń słownie lub pomiędzy małżonkami.
Kiedy warto podpisać intercyzę?
Powody zawierania umowy majątkowej mogą być różne. Z jednej strony może to być po prostu chęć zachowania niezależności finansowej i ewentualnych problemów podczas rozwodu wynikających z podziału majątku.
Większość z nas przed ślubem lub zaraz po nim nie myśli o tym, że może się kiedyś rozwieść. To oczywiste, że wolimy wtedy zwracać uwagę na to, jaką suknię ślubną wybrać, jak udekorować salę weselną, czy w jakim stylu urządzić przyjęcie.
Niestety statystyki są bezlitosne i liczba rozwodów z roku na rok rośnie. Dlatego tak istotna jest rozmowa i komunikacja. Warto otwarcie mówić o wszystkim, a w szczególności o tak wrażliwych tematach jak finanse i wspólny majątek. Możecie zacząć od ustalania budżetu na wesele, a następnie przejść do tematu pieniędzy w związku.
Zalety intercyzy
Wracając do powodów zawarcia intercyzy, to jednym z nich mogą być problemy finansowe jednego z małżonków. Dzięki umowie majątek drugiej osoby jest bezpieczny, wierzytelności mogą być ściągane wyłącznie z majątku osobistego osoby zadłużonej.
Jeszcze innym powodem jest prowadzenie działalności gospodarczej obarczonej wysokim ryzykiem finansowym. W takim przypadku intercyza małżeńska może chronić zgromadzony wspólnie majątek przed egzekucją.
Majątek małżonka jest chroniony tylko wtedy, gdy kontrahent został poinformowany o rozdzielności majątkowej małżonków. Obecnie przedsiębiorcy muszą zgłosić fakt rozdzielności majątkowej w ewidencji działalności gospodarczej. Kolejnym powodem mogą być także różnice w majątkach małżonków lub bardzo duże majątki obu partnerów.
Jakie są minus intercyzy?
Każde rozwiązanie ma swoje zalety i wady. Warto wiedzieć, z jakimi ograniczeniami wiąże się umowa majątkowa.
- Pierwszym z nich jest wspólne rozliczenie podatku PIT. Intercyza sprawia, że małżonkowie będą musieli rozliczać się indywidualnie, co czasami jest mniej korzystne.
- Kolejną kwestią jest wzięcie kredytu. W przypadku wspólności majątkowej bank sumuje zdolność kredytową małżonków, dzięki czemu wspólnie uzyskują oni lepsze warunki. Oczywiście wzięcie kredytu w pojedynkę jest jak najbardziej możliwe, bo ocenie podlega też wysokość i systematyczność zarobków czy rodzaj umowy o pracę. Jednak należy przyznać, że oferta dla małżeństw jest znacznie bardziej atrakcyjna.
Ile kosztuje intercyza?
Sporządzenie umowy małżeńskiej majątkowej wymaga obecności obydwu małżonków (lub przyszłych małżonków) oraz notariusza. W związku z tym wiąże się z opłatami notarialnymi. Notariusz pobiera taksę w wysokości 400 zł. Do tego należy doliczyć podatek VAT i podatek od czynności cywilnoprawnej, co w sumie daje 550 zł.
Jednak ostateczna wycena zależy od tego, czy para jest przed czy po ślubie. Przed zawarciem związku małżeńskiego opłacie podlegają tylko formalności. Natomiast po ślubie pod uwagę dodatkowo bierze się rodzaj i wartość majątku.
Jeśli mieści się on w kwocie 3000 zł, wtedy opłata wynosi 100 zł. Majątek o wartości pomiędzy 600 000 a milion złotych generuje opłatę w wysokości 1010 zł plus 0,4 procent nadwyżki ponad 60 tys. zł wartości majątku. Opłata za milionowe majątki to 4770 zł, a najwyższa dozwolona prawem taksa, dotycząca majątków liczonych w setkach milionów złotych, to kwota 10 000 zł.
Dodatkowy koszt, jaki należy doliczyć, to opłata za przygotowania samej intercyzy, jeśli zdecydujemy się zlecić to kancelarii prawnej.
Intercyza a długi
Intercyza to nie tylko zabezpieczenie majątku drugiego małżonka w przypadku ryzykownej działalności gospodarczej, ale i ewentualnych długów. W przypadku wspólnoty majątkowej należność dochodzona jest ze wspólnego majątku.
W przypadku intercyzy małżonkowie nie muszą pytać o zgodę partnera w przypadku zaciągania kredytu, co oznacza, że długi wynikające z umowy kredytowej będą spoczywały tylko na jednym współmałżonku. Dzięki temu umowa majątkowa chroni jedną osobę przed konsekwencjami zaciągniętych długów.
Należy jednak pamiętać, że kiedy kredyt został już wzięty, to podpisana intercyzy nic nie zmieni, bo nie działa ona wstecz. Podobnie będzie w przypadku zaciągnięcia kredytu lub pożyczki chwilówki z przeznaczeniem na codzienne wydatki. Wtedy to oboje w takim samym stopniu odpowiadać będziecie za spłatę długu.
Intercyza a dziedziczenie
Musimy wyjaśnić jeszcze jedną kwestię: w polskim systemie prawnym intercyza w żaden sposób nie wpływa na sposób dziedziczenia małżonków po sobie.
Często mylnie interpretujemy ten dokument, co może wynikać ze znajomości terminu intercyzy z amerykańskich filmów, gdzie występują inne realia prawne. W niektórych państwach intercyza ma znaczący wpływ na spadkobranie, ale w Polsce reguluje status majątkowy małżonków jedynie za ich życia.
Oznacza to, że zgodnie z obowiązującym prawem, w chwili śmierci cały majątek osobisty dziedziczy współmałżonek oraz dzieci. Jeśli para nie miała potomstwa, część dziedziczonego majątku przypada rodzicom zmarłego.
W przypadku gdy oni również nie żyją, wtedy do dziedziczenia zostaje włączone rodzeństwo zmarłego. Jeżeli chcecie zdecydować, co stanie się z Waszym majątkiem po śmierci i kto oraz w jaki sposób odziedziczy Wasze dobra, niezbędne będzie sporządzenie ważnego testamentu.
Umowa małżeńska majątkowa – podsumowanie
Intercyza to dokument kontrowersyjny, który może wywołać trudną rozmowę, ale warto wspólnie usiąść i przedyskutować tę kwestię. Przede wszystkim decyzję o podpisaniu lub nie takiego dokumentu musicie podjąć razem. Na spokojnie rozważcie wszystkie za i przeciw, biorąc pod uwagę obecną sytuację finansową, posiadane majątki oraz plany na przyszłość (szczególnie te związane z prowadzeniem działalności czy wzięciem kredytu).
Dobrze jest rozmawiać o pieniądzach i finansach w związku, zanim jeszcze zaczniecie budować wspólny majątek i uczyć się, jak nim zarządzać. Intercyza może pomóc uporządkować kwestie finansowe, nawet jeśli w danym momencie trudno wyobrazić sobie ewentualne problemy i codzienne sytuacje w małżeństwie.
