Dziecko przed ślubem. Jakie są prawa rodziców w związku nieformalnym?

dziecko przed ślubem

Poród przed ślubem w dzisiejszych czasach już nikogo nie dziwi. Z roku na rok przybywa par, które świadomie decydują się na założenie rodziny, na długo przed powiedzeniem sobie sakramentalnego “tak”. Warto więc wiedzieć, jak wygląda sytuacja prawna rodziców dzieci urodzonych poza małżeństwem. Czy mają oni takie same przywileje i obowiązki jak rodzice pozostający w związku formalnym?

Dziecko w związku nieformalnym a prawa rodziców 

Zmiana obyczajów, społeczny lęk przed rozwodem, sprawdzanie partnera, czy finanse – to tylko kilka powodów, dla których pary decydują się na dziecko przed zawarciem małżeństwa.

janachowska.pl

Według informacji udostępnionych na stronie Głównego Urzędu Statystycznego w 2020 roku w Polsce urodziło się ok. 93 tys. dzieci, których rodzice pozostawali w nieformalnych związkach. W porównaniu z rokiem 2019 liczba urodzeń dzieci nieślubnych zwiększyła się o ponad 2 tys.

Bardzo często, zwłaszcza ojcowie nieślubnych dzieci zastanawiają się nad kwestią przysługujących im praw lub ciążących na nich obowiązków.

concept store
  • Czym różni się sytuacja par żyjących w związku nieformalnym od sytuacji małżonków?

Wszystko tak naprawdę zależy od tego, czy dziecko urodzone poza małżeństwem zostanie uznane przez ojca, co niesie ze sobą określone konsekwencje prawne – dla rodziców, a w późniejszej przyszłości także dla dziecka.

Obecnie już niemal co piąty noworodek w Polsce rodzi się poza małżeństwem. Współczesne pary coraz częściej decydują się na dziecko przed ślubem.

dziecko przed ślubem

Poród przed ślubem: uznanie ojcostwa 

Przyjmując, że rodzice żyją w nieformalnym, lecz stałym związku, to z uznaniem dziecka przez ojca nie powinno być większych problemów. Można to zrobić jeszcze przed porodem. Jak? Wystarczy tylko, że przyszli rodzice zgłoszą się do kierownika miejscowego Urzędu Stanu Cywilnego, zaopatrzeni w ważne dowody osobiste oraz kartę ciąży.  

Uznanie ojcostwa następuje w momencie, gdy mężczyzna (ojciec dziecka) złoży przed kierownikiem Urzędu Stanu Cywilnego stosowne oświadczenie, a matka potwierdzi fakt ojcostwa. Warto tutaj zaznaczyć, że wraz ze złożeniem oświadczenia biologiczny ojciec dziecka nabywa praw rodzicielskich.

Uznanie ojcostwa przed porodem jest niezwykle istotne i warto o to zadbać. W razie jakichkolwiek komplikacji lub śmierci matki w trakcie porodu biologiczny ojciec nie będzie mógł decydować o swoim dziecku, gdyż jego ojcostwo nie jest prawnie potwierdzone!

Uznanie ojcostwa może nastąpić dopiero po porodzie, podczas procesu rejestracji urodzenia dziecka. Czynność tę należy wykonać w ciągu 21 dni od porodu bądź 3 dni w przypadku urodzenia dziecka martwego.

Co w sytuacji, kiedy rodzice z pewnych przyczyn nie mogą odwiedzić urzędu we dwójkę? Wówczas najpierw tata uznaje dziecko, później mama musi potwierdzić ten fakt w ciągu 3 miesięcy od daty złożenia oświadczenia o uznanie ojcostwa.

W przypadku rodziców, którzy sformalizowali swój związek, obowiązuje tzw. zasada domniemania ojcostwa. Zgodnie z treścią Art.62 § 1. “Jeżeli dziecko urodziło się w czasie trwania małżeństwa(..), domniemywa się, że pochodzi ono od męża matki. Domniemania tego nie stosuje się, jeżeli dziecko urodziło się po upływie trzystu dni od orzeczenia separacji.” 

Nieślubne dziecko po rozwodzie

Sprawa komplikuje się w sytuacji, kiedy matka dziecka niedawno się rozwiodła. Wówczas dziecko, które przyszło na świat w okresie od 300 dni od rozwodu zgodnie z prawem zostanie uznane za dziecko jej byłego męża – nawet wtedy, gdy wiadomo, że biologicznym ojcem dziecka jest inny mężczyzna.  

W tym przypadku konieczne będzie przeprowadzenie sądowej procedury zaprzeczenia ojcostwa. Pozew należy złożyć w wydziale rodzinnym sądu rejonowego – może to zrobić zarówno matka dziecka, jak i jej były mąż. 

dziecko przed ślubem

Jakie nazwisko będzie nosić nieślubne dziecko?

To pytanie pojawia się bardzo często. Dlatego też warto wiedzieć o tym, że wraz z uznaniem ojcostwa rodzice muszą złożyć także oświadczenie o nazwisku dziecka. Tak samo, jak w przypadku rodziców małżonków do wyboru są trzy możliwości – dziecku może zostać nadane nazwisko matki, nazwisko ojca lub nazwisko dwuczłonowe składające się z nazwiska matki oraz dołączonego do niego nazwiska ojca.  

Warto pamiętać, że dziecko po urodzeniu będzie nosiło nie tylko nazwisko, ale też imię. Warto, żeby razem oba te elementy ze sobą współgrały. Jeśli wciąż zastanawiacie się nad tym, jak nazwać Waszą pociechę, przygotowaliśmy dla Was najpiękniejsze imiona dla dziewczynek.

Jeżeli rodzice dziecka urodzonego przed ślubem nie złożą stosownego oświadczenia co do nazwiska, to dziecku zostanie nadane nazwisko dwuczłonowe.

Poród przed ślubem: urlopy i zwolnienia lekarskie na dziecko 

Jeżeli chodzi o urlop macierzyński i rodzicielski, to przysługuje on każdej kobiecie, która urodziła dziecko, a wcześniej pracowała i opłacała obowiązkowe składki chorobowe.

Tacierzyński

A na jakie przywileje może w tej sytuacji liczyć ojciec dziecka, który pozostaje w związku nieformalnym z jego matką? Jeśli złożył on oświadczenie o uznaniu ojcostwa, wówczas przysługują mu takie same prawa, jakie ma każdy inny ojciec.

Może skorzystać z urlopu ojcowskiego, rodzicielskiego, wychowawczego lub części urlopu macierzyńskiego. A jak wygląda to w praktyce?

Urlop ojcowski przysługuje każdemu pracującemu ojcu, niezależnie od tego, czy matka dziecka jest osobą zatrudnioną, czy też nie. Trwa 14 kolejnych dni kalendarzowych, należy go wykorzystać przed ukończeniem przez dziecko 24 miesiąca życia.

Podobnie jest w przypadku urlopu rodzicielskiego, o który ojcowie dzieci nieślubnych mogą ubiegać się dopiero po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego. Należy tutaj wspomnieć, że od 2016 roku wolne przysługuje również tym ojcom, których partnerka urodziła dziecko, jako osoba bezrobotna, niepłacąca składek chorobowych.

Wcześniej urlop rodzicielski przysługiwał wyłącznie ojcu dziecka, którego matka była zatrudniona na umowę o pracę.

Tak samo, jak ojcowie pozostający w związku małżeńskim, ojcowie dzieci nieślubnych mogą brać zwolnienie lekarskie na chore dziecko. Co więcej, przysługuje im także prawo do opieki nad życiową partnerką, której stan zdrowia uniemożliwia samodzielne zajmowanie się dzieckiem.

Zwolnienie to można wziąć na okres maksymalnie 14 dni i zazwyczaj wystawiane jest ono przez lekarza ginekologa lub pierwszego kontaktu.

dziecko przed ślubem

Podjęliście decyzję o sformalizowaniu związku? Jesteście na etapie organizowania własnego ślubu i wesela? Jeśli chcecie mieć pewność, że o niczym nie zapomnicie, koniecznie pobierzcie nasz planer ślubny WeddingDream.app. Znajdziecie tam mnóstwo praktycznych narzędzi, takich jak ślubny harmonogram, weselny budżetownik, planer stołów czy katalog firm, które z pewnością ułatwią Wam wszelkie przygotowania do tego wyjątkowego dnia!

planer

Dziecko przed ślubem a świadczenia pieniężne  

Zasiłek macierzyński, becikowe, program 500+, zasiłek rodzinny i dodatki do niego – rodzice dziecka żyjący w związku nieformalnym mają takie samo prawo do świadczeń finansowanych z budżetu państwa, jak rodzice małżonkowie.

Warto jednak pamiętać o tym, że w przypadku świadczeń zależnych od dochodu, czyli wszelkich zasiłków, których wielkość zależy od sytuacji materialnej rodziny, wliczane są zarobki obojga rodziców, a nie tylko matki.

Rozliczanie podatków a ulga na nieślubne dziecko

Jak powszechnie wiadomo, pary żyjące w związku nieformalnym nie mogą wspólnie rozliczać się z podatku dochodowego. Dotyczy to także rodziców, którzy sprawują wspólną opiekę nad dzieckiem. W świetle obowiązujących przepisów prawa z ulgi na dziecko mogą skorzystać wyłącznie małżonkowie lub osoby samotnie wychowujące dziecko.

Zgodnie z treścią Art.6 o podatku dochodowym od osób fizycznych „(..)

Osobami samotnie wychowującymi dziecko są przede wszystkim ci rodzice (przysposabiający) lub opiekunowie, którzy pozostają w stanie wolnym. Dotyczy to zarówno osób, które nigdy nie zawierały związku małżeńskiego (panna, kawaler), osób, których związek małżeński ustał wskutek śmierci współmałżonka (wdowa, wdowiec) jak i osób, których związek małżeński został rozwiązany poprzez orzeczenie rozwodu (rozwódka, rozwodnik).(…)”

dziecko przed ślubem

Już za niedługo powitacie na świecie swoją pierwszą pociechę? Mam nadzieję, że wyżej przedstawione informacje ułatwią Wam wejście w nową życiową rolę! Pamiętajcie, jedną z najważniejszych kwestii jest uznanie ojcostwa, które może okazać się przydatne już przed porodem. Bez tego, w świetle obowiązujących przepisów prawa, ojciec nie ma prawa m.in. do uzyskania informacji o stanie zdrowia dziecka, wyrażania zgody na zabiegi medyczne, a nawet zabrania dziecka ze szpitala do domu.

Rekomendowane artykuły